Avrupa’da esrar kullanımı nerede yasak, hangi ülkelerde yasal?

Almanya, Malta’dan sonra esrarı kişisel miktarda tüketim amaçlı kullanım için yasallaştıran ikinci Avrupa Birliği (AB) ülkesi olma yolunda. Eylülde tatilden dönecek federal meclisin, kabinenin kabul ettiği yasayı onaylaması bekleniyor. Bu adım diğer birlik üyelerinin de aynı yönde adım atmalarına öncülük edebilir.

Şimdiden bazı üye ülkeler, daha fazla erişilebilir hale gelen tıbbi marihuana için pilot programlar yürütürken, kimi uzmanlar Avrupa pazarının Amerika Birleşik Devletleri (ABD) veya Kanada’dan daha yavaş büyüdüğü görüşünde.

Ayrıca Avrupa’nın büyük bölümünde esrar hala yasa dışı ve bazı AB ülkelerinde esrar bulundurmak hapis cezası verilebilen suçlardan sayılıyor.

Marihuana öncüleri

• Malta şu anda esrar ekimi, tüketimi ve bulundurulması konusunda AB’deki en toleranslı yasalara sahip. 18 yaşın üzerindeki kişiler, 2021 yılında kabul edilen mevzuata göre 7 grama kadar esrar taşıyabiliyor ve evde dört kenevir bitkisine kadar yetiştirebiliyor. Ancak kamusal alanda esrar içmek hala yasak.
• Hollanda marihuana tüketimi konusunda genellikle rahat bir ülke olarak görülse de, uyuşturucu yetiştirmek, satmak ve bulundurmak yasa dışı kabul ediliyor. Ülkenin ünlü kafelerinde satışına “göz yumuluyor” ve 5 gramdan fazla esrar bulundurmak suç olmaktan çıkarılmış durumda.
• Portekiz’de esrar 2001’den bu yana suç olmaktan çıkarılmış durumda. Küçük miktarlarda tüketimi ve bulundurulması idari bir suç olarak değerlendiriliyor.
• İspanya’da ise kişisel tüketim yasak olmasa da kamusal alanda suç kabul ediliyor. Kişiler para cezasına çarptırılıyor. 
• Lüksemburg’da ise kişisel tüketimin yanı sıra bu yıl itibariyle dört kenevir bitkisinin yetiştirilmesine de müsamaha gösterilmeye başlandı. Kamusal alanda kenevir bulundurmak da suç olmaktan çıkarılıyor.

Birçok AB ülkesi eğlence amaçlı esrarı suç olmaktan çıkarıyor olsa da, AB’nin bazı bölgelerinde yasal olarak hala hapis cezası verilebiliyor.

Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi’ne (EMCDDA) göre esrar yasaları genellikle psikoaktif madde delta-9-tetrahidrokannabinol (THC) miktarıyla ilgili.

Tıbbi marihuana için pilot programlar

Tıbbi kullanım için esrar Avrupa ülkelerinde giderek daha fazla bulunabilir hale geliyor. Ancak pazar hala gelişme sürecinde.

Bazı ülkeler, kanser, AIDS, çoklu skleroz (MS) ve kronik ağrı çeken hastalar için bazı terapötik faydaları olduğu çeşitli çalışmalarla kanıtlanmış olan tıbbi marihuanaya daha fazla erişim sağlayabilecek kamu pilot programları başlattı.

• Örneğin Danimarka’da 2018’de yürürlüğe giren bir pilot program, doktorların ülkede daha önce yasal olmayan ürünleri reçete edebilmelerine olanak tanıyor.
• İrlanda’da, tıbbi kullanım için esrar ürünlerine erişimi kolaylaştırmak amacıyla 2019 yılında beş yıllık bir pilot program başlatıldı. Bu program çoklu skleroz, kemoterapi ile ilişkili bulantı ve kusma ile şiddetli epilepsi hastalarında kullanılabiliyor.
• Fransa da 2021 yılında tıbbi esrar pilot projesi başlattı ve hükümetin ilaç ajansı şu anda Fransa’nın gelecekteki tıbbi esrar ürünleri üretimi için daha spesifik kurallar tanımladı.
• Ayrıca, Çek Cumhuriyeti ve Almanya’da hastalara tıbbi esrar için geri ödeme yapılabilirken, diğer ülkelerde maliyet yalnızca hasta tarafından karşılanıyor.

Fakat esrar konusunda atılan adımlara rağmen Curaleaf International’ın baş tıbbi sorumlusu, Mikael Sodergren, Avrupa’nın bu konuda Kanada, Avustralya ve ABD’nin gerisinde kaldığını yazdı.

Sodergren, “Birçok ülkede tıbbi kenevir yalnızca ruhsatlı ilaçların etkisiz olduğu kanıtlandığında bir tedavi olarak kullanılıyor” ifadelerini kullandı.

Avrupa Parlamentosu 2019 yılında tıbbi kenevir konusunda AB çapında kurallar getirilmesi ve daha fazla bilimsel araştırma yapılması çağrısında bulunan bir kararı kabul etti.

Uluslararası yasal statü değişiyor

BM Narkotik Uyuşturucular Komisyonu 2020’de, esrarın opioidler ve eroin ile birlikte sınıflandırıldığı Uyuşturucu Maddelere Dair 1961 Tek Sözleşmesi’nin IV. listesinden çıkarılması yönünde oy kullandı.

IV. listedeki ilaçlar, “üretim, imalat, ihracat, ithalat, ticaret ve bulundurulması veya kullanımı” konusunda yasaklı olma özelliğine sahip. 

Ayrıca hiçbir tedavi edici faydası olmadığı düşünüldüğü için daha fazla kontrole tabiler. 

Esrarın bu listeden çıkarılması, olası tıbbi kullanımlarının tanınması için uluslararası alanda bir kapı açtı.

Esrarın IV. listeden çıkarılmasını kabul etmeyen tek AB ülkesi Macaristan oldu. Bu yıl Avrupa Komisyonu, bloğun tutumuna aykırı olduğunu belirterek Macaristan’ı AB Adalet Divanı’na şikayet etti.

Ülkede esrarın hem kişisel amaçlı hem de tıbbi kullanımı hala yasa dışı kabul ediliyor. Aynı şekilde İsveç’te de kişisel amaçlı kullanımda “sert” ve “yumuşak” uyuşturucular arasında bir fark ayrımında bulunulmuyor. Yani esrar ve eroin uyuşturucu olarak sınıflandırılıyor ve ülkede uyuşturucuya karşı sıfır tolerans politikası uygulanıyor.

Tıbbi marihuanaya yalnızca İsveç Tıbbi Ürünler Kurumu ve bir doktor tarafından onaylanan belirli durumlarda izin veriliyor.

Ek kaynaklar • Rita Palfi